ជំងឺប៉ោងសរសៃឈាមអាក់ទែ

ការឡើងប៉ោងសរសៃឈាមអាក់ទែគឺជាភាពមិនធម្មតាមួយរបស់ជញ្ជាំងសរសៃឈាមអាក់ទែ ។ ជា​ធម្មតា ជញ្ជាំងសរសៃឈាមអាក់ទែមានភាពក្រាស់ និងពោរពេញទៅដោយសាច់ដុំ ដែលជាហេតុធ្វើ​អោយអាចធន់នឹងសម្ពាធដ៏ធ្ងន់ៗ ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មានម្តងម្កាលយដែរ ដែល​ជញ្ជាំងរបស់សរសៃឈាមអាក់ទែទៅជាខ្សោយ ។ ប្រការនេះធ្វើអោយសម្ពាធនៅក្នុងសរសៃឈាម​អាក់ទែរុញចេញមកខាងក្រៅ និងបង្កើតបានជាថ្នក់ ឬរូបរាងដូចបាឡុង ដែលគេអោយឈ្មោះថា ប៉ោងសរសៃឈាម ។

ការរីកប៉ោងសរសៃឈាមអាក់ទែអាចកើតឡើងលើសរសៃឈាមគ្រប់កន្លែងទាំងអស់ ប៉ុន្តែសរសៃ​អាក់ទែដែលច្រើនកើតជាងគេនោះគឺ Aorta (Aortic Aneurysm) ។ សរសៃ Aorta គឺជាអាក់ទែដ៏ធំ​ជាងគេបង្អស់នៅក្នុងខ្លួនមនុស្ស ។ វាមាននាទីដឹកនាំឈាមពីបេះដូងទៅកាន់ផ្នែកផ្សេងៗនៃរាង​កាយ ។ ការរីប៉ោងសរសៃ Aorta អាចកើតឡើងនៅក្នុងកន្លែងពីរសំខាន់ៗគឺ៖

• Abdominal Aortic Aneurysms ដែលវាកើតឡើងនៅលើផ្នែកមួយរបស់សរសៃ Aorta រត់ត្រង់​ចំនុចពាក់កណ្តាលទៅចំនុចខាងក្រោមរបស់ពោះ ។
• Thoracic Aortic Aneurysms ដែលវាកើតឡើងនៅលើផ្នែកមួយរបស់សរសៃ Aorta រត់ត្រង់​កន្លែងដើមទ្រូង ។ បញ្ហានេះគឺមិនសូវនឹងកើតមានដូច Abdominal Aortic Aneurysms ទេ ។

ចំពោះការរីកប៉ោងសរសៃឈាមតូចៗមិនចាំបាច់ទាមទារនូវការព្យាបាលនោះទេ ។ ទោះបីជាយ៉ាង​ណាក៏ដោយ ការរីប៉ោងសរសៃឈាមធ្វើអោយប្រឈមកាន់តែខ្លាំងនឹង៖

• ករកើតកំណកដែលធ្វើអោយក្រិនសរសៃឈាមត្រង់កន្លែងរីកប៉ោងសរសៃឈាម ។ នេះ​ធ្វើ​អោយជញ្ជាំងសរសៃឈាមអាក់ទែទៅជាខ្សោយបាន ។
• កំណកឈាមប្រហែលជាត្រូវកើតនៅកន្លែងជាមួយគ្នា ហើយប្រឈមកាន់តែខ្លាំងនឹង​ជម្ងឺ​ដាច់សរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាល ។
• ការរីកប៉ោងសរសៃឈាមមានទំហំកាន់តែខ្លាំងជាងមុន ដែលជាហេតុធ្វើអោយសង្កត់លើ​សរីរាង្គផ្សេងៗ ហើយប្រហែលជាធ្វើអោយឈឺដើមទ្រូងដែរ ។
• សរសៃឈាមដែលប៉ោងផ្ទុះបែក ដោយសារតែជញ្ជាំងរបស់សរសៃឈាមអាក់ទែនោះស្តើង​ពេក ហើយភាពខ្សោយបែបនេះប្រហែលជាកើតឡើងដោយសារភាពតានតឹងក្នុងអារម្មណ៍ ។ ការផ្ទុះបែករបស់ Aortic Aneurysm គឺជាហានិភ័យមួយដែលគំរាមកំហែងដល់ជីវិតបាន ។

មូលហេតុ

ការីកប៉ោងសរសៃ Aorta ប្រហែលជាកើតឡើងដោយសារ៖

• ជម្ងឺក្រិនសរសៃឈាម ឬសរសៃឈាមអាក់ទែឡើងរឹង ដែលជាហេតុធ្វើអោយជញ្ជាំង​សរសៃឈាមអាក់ទែនោះខ្សោយ ។​
• ជំងឺលើសសម្ពាធឈាមខ្លាំង
• ភាពមិនធម្មតាពីកំណើត ។ បញ្ហាមួយចំនួនដូចជា Marfan Syndrome គឺកើតមានឡើងតាំង​ពី​កំណើត ហើយធ្វើអោយជញ្ជាំងសរសៃឈាមអាក់ទែទៅជាខ្សោយបាន ។
• អាយុ
• ជំងឺស្វាយត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមូលហេតុចម្បងធ្វើអោយមាន Thoracic Aneurysm ប៉ុន្តែវា​មិនកើតឡើងក្នុងរយៈពេលយូរនោះទេ ។

ចំណាំ៖ ជំនួសអោយមូលហេតុធ្វើអោយរីកប៉ោងជញ្ជាំងសរសៃឈាមអាក់ទែ ការរីកធំរបស់សរសៃ​Aorta អាចកើតឡើងម្តងម្កាលនៅចន្លោះស្រទាប់របស់សរសៃឈាមអាក់ទែខ្លួនឯងដែលគេ​ហៅ​បញ្ហានេះថា Dissecting Aneurysm ។ ឈាមចាប់ផ្តើមហូរទៅក្នុងស្រទាប់នោះហើយកាត់ផ្តាច់លំហូរ​ឈាមនៅក្នុងអាក់ទែនោះដែរ ។ បញ្ហានេះអាចធ្វើអោយសរសៃឈាមអាក់ទែនោះផ្ទុះបែកយ៉ាង​លឿន ។

រោគសញ្ញា

ការរីកប៉ោងសរសៃឈាមអាក់ទែច្រើនតែមិនបង្កជារោគសញ្ញាអ្វីទាំអស់ ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើវាមាន រោគសញ្ញានោះអាចជា៖

• ឈឺនៅក្នុងដើមទ្រូង ពោះ ឬនៅចំពាក់កណ្តាលឆ្អឹងស្លាបប្រចៀវទាំងពីរ មានលក្ខណៈដូច​គេហែក ។
• ចំពោះ Thoracic Aneurysm ប្រហែលជាធ្វើអោយពិបាកដកដង្ហើម សម្លេងស្អក ក្អកលឺដូច​មានអ្វីមួយសង្កត់សួត និងផ្លូវដង្ហើម និង ពិបាកលេបអាហារដោយសារមានអ្វីសង្កត់បំពង់​ Esophagus ។
• ការផ្ទុះបែកសរសៃឈាមដែលរីកប៉ោងអាចធ្វើអោយអ្នកជំងឺបាត់បង់ស្មារតី ដាច់សរសៃ​ឈាមខួរក្បាល ស្ហុក ឬគាំងបេះដូង ។

ប្រសិនបើអ្នកធ្លាប់មានបញ្ហាឈឺដើមទ្រូង ពោះ ខ្នង ឬរោគសញ្ញាទាំងឡាយដែលមានសភាពដូច​ការបកស្រាយខាងលើដោយមិនដឹងមូលហេតុ ចូរស្វែងរកសេវាខាងផ្នែកសុខាភិបាលដើម្បីពីគ្រោះ​យោបល់ ។

រោគវិនិច្ឆ័យ

រោគវិនិច្ឆ័យសំរាប់ការរីកប៉ោងសរសៃ Aneurysm គឺមានភាពពិបាកព្រោះវាច្រើនតែមិនបង្កអោយ​មានរោគសញ្ញាអ្វីទាំងអស់ ។ គ្រូពេទ្យម្នាក់ប្រហែលជាអាចរកវាឃើញដោយចៃដន្យក្នុងពេលពិនិត្យ​ជំងឺ ។ Thoracic Aneurysm ប្រហែលជាធ្វើអោយបេះដូងដើរមិនធម្មតា ។ ចំពោះ Abdominal Aneurysm ធ្វើអោយការស្ទាបពោះទៅមានអារម្មណ៍ដូចជាប៉ះដុំមួយដែលចេះលោតនៅលើក្រពះ ។

ប្រសិនបើមានការរកឃើញហើយ វាត្រូវតែមានការតាមដានបន្ត ។ ការរីកប៉ោងសរសៃឈាម​អាច​ទៅជាគ្រោះថ្នាក់ និងងាយនឹងផ្ទុះបែកនៅពេលដែលវាមានទំហំធំជាង ៥សងទីម៉ែត្រ ។ តេស្ត​សំរាប់​រកមានដូចជា៖

• អេកូ
• ថតសរសៃឈាម (តេស្តដែលមានការចាក់ dye ដើម្បីមើលសរសៃឈាម Aorta)
• Magnetic Resonance Imaging (MRI)
• Computed Tomography (CT Scan)

ការព្យាបាល

ចំពោះការរីកប៉ោងសរសៃ Aorta ដែលមានទំហំតូចមិនបង្កអោយមានរោគសញ្ញាអ្វីដែលត្រូវការតាមដានគ្រប់ពេល​វេលានោះទេ​តែនៅពេលដែលវាទៅជាធំហើយ គឺប្រឈមកាន់តែខ្ពស់នឹងការផ្ទុះបែក ។

នៅពេលការរីកធំនៃសរសៃ Aortic ទៅជាធំ ឬធ្វើអោយមានរោគសញ្ញា ភាពខ្សោយរបស់សរសៃ​ឈាមនោះអាចនឹងត្រូវវះកាត់ដកវាចេញ និងជំនួសវិញដោយសរសៃឈាមសប្បនិមិត្ត ។ ប្រសិន​បើការរីកធំនោះនៅជិតប្រើសរបស់ Aorta ពេក ប្រើសនោះក៏ត្រូវដូរចេញផងដែរ ។

ការវះកាត់ជួសជុលសរសៃឈាមដែលរីកធំគឺជាផលវិបាក ហើយទាមទារនូវបទពិសោធន៍ច្រើន​ចំពោះការវះកាត់ និងក្រុមវះកាត់ ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើមានការធ្វេសប្រហេស​ការរីកប៉ោងសរសៃឈាមអាក់ទែគឺប្រឈមកាន់តែខ្លាំង ។ ការវះកាត់ជួសជុលទាមទាអោយមាន​ការ​បើកដើមទ្រូង ឬពោះ ការដាក់ថ្នាំសណ្តំ និងជាធម្មតាត្រូវសម្រាកក្នុងមន្ទីរពេទ្យយ៉ាងតិចណាស់ ៥​ថ្ងៃដែរ ។ ប្រសិនបើអ្នកស្ថិតក្នុងការវះកាត់ជួសជុលការរីកប៉ោងសរសៃឈាមអាក់ទែ ត្រូវតែទំលាប់​ខ្លួនរស់នៅដែលមានសុខភាពល្អ ។ វិធីសាស្រ្តថ្មីសម្រាប់ជួសជុល Abdominal និង Thoracic Aneurysm ប្រហែលជាផ្តល់ប្រយោជន៍ច្រើនសំរាប់អ្នកជម្ងឺដែលមានការប្រឈមមុខខ្ពស់ ។

ការការពារ

ដើម្បីការពារភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់ការរីកធំនៃសរសៃ Aorta អ្នកដែលមានបញ្ហាក្រិនសរសៃឈាមគ្រប់​កន្លែងជាពិសេស សរសៃឈាមបេះដូង Coronary ឬ សរសៃ Carotid គួរតែទៅពិនិត្យជាមួយគ្រូពេទ្យ​អោយបានទៀងទាត់ ។