តើ COPD គឺជាអ្វី?
COPD ឬជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ គឺជាជំងឺសួតដែលធ្វើឱ្យពិបាកដកដង្ហើម។ រោគសញ្ញាដំបូងអាចមានសភាពស្រាល ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សច្រឡំពួកគេរហូតដល់ “ចាស់” ។ អ្នកដែលមានជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃអាចវិវត្តទៅជាជំងឺរលាកទងសួតរ៉ាំរ៉ៃ ជំងឺសួត ឬ ជំងឺទាំងពីរ។ ជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ កាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនទៅតាមពេលវេលា ប៉ុន្តែការដឹងពីវា បានទាន់ពេលរួមជាមួយការថែរក្សាល្អអាចជួយមនុស្សជាច្រើនឱ្យមានសកម្មភាពហើយអាចបន្ថយល្បឿន។
រោគសញ្ញានៃជំងឺ COPD
នៅខាងក្នុងសួត COPD អាចធ្វើឱ្យស្ទះដល់ផ្លូវដង្ហើម និងបំផ្លាញថង់តូចៗ ដែលមានរាងដូចប៉េងប៉ោង ដែលស្រូបយកអុកស៊ីសែន។ ការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះអាចបង្កឱ្យមានរោគសញ្ញាដូចខាងក្រោម៖
.ដង្ហើមខ្លីនៅក្នុងសកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃ
.ដកដង្ហើមលឺសូរក្រេតក្រតៗ
.តឹងដើមទ្រូង
.ក្អកឥតឈប់ឈរ
.ផលិតទឹករំអិលច្រើន (ទឹកមាត់)
.មានអារម្មណ៍ថាអស់កម្លាំង
.កើតផ្តាសាយ ឬផ្តាសាយធំញឹកញាប់
រោគសញ្ញាកម្រិតខ្ពស់នៃជំងឺ COPD
ជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ អាចបង្កការលំបាកក្នុងការដើរ ចម្អិនអាហារ សម្អាតផ្ទះ ឬសូម្បីតែងូតទឹក។ ក្អកឡើងស្លស និងមានអារម្មណ៍ថាដង្ហើមខ្លីអាចកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ។ ជំងឺកម្រិតខ្ពស់ក៏អាចបណ្តាលឱ្យ:
.ហើមជើង
.ស្រកទម្ងន់
.កម្លាំងសាច់ដុំខ្សោយ
.ឈឺក្បាលនៅពេលព្រឹក
.បបូរមាត់ ឬក្រចកដៃពណ៌ខៀវ ឬប្រផេះ (ដោយសារកម្រិតអុកស៊ីសែនទាប) ។
តើអ្វីបណ្តាលឱ្យមានជំងឺ COPD ?
ប្រហែលជា ៩០% នៃអ្នកដែលមានជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ គឺជាអ្នកជក់បារីបច្ចុប្បន្ន ឬជាអ្នកជក់បារី ហើយជំងឺរបស់ពួកគេច្រើនតែលេចឡើងបន្ទាប់ពីអាយុ ៤០ ឆ្នាំ។ ផ្សែងបារី និងការប៉ះពាល់នឹងបរិស្ថាន និងការបំពុលបរិស្ថានក៏អាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺស្ទះសួតរ៉ាំរ៉ៃដែរ។ ក្នុងករណីកម្រ ឌីអិនអេ បានឆ្លងកាត់ក្រុមគ្រួសារអាចនាំឱ្យមានជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃសូម្បីតែ “មិនជក់បារី” ក៏ដោយ។ លក្ខខណ្ឌហ្សែនមួយក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌហ្សែនទាំងនេះត្រូវបានគេហៅថាកង្វះ Alpha-1 Antitrypsin (AAT) ។
COPD និងរបបអាហារ
របបអាហារដែលមានសុខភាពល្អគឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អ្នកដែលមានជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ។ ការលើសទម្ងន់អាចធ្វើឱ្យពិបាកដកដង្ហើម ហើយការឡើងទម្ងន់អាចធ្វើឱ្យអ្នកខ្សោយ។ ពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យអំពីផែនការបរិភោគល្អបំផុតសម្រាប់អ្នក។ គោលការណ៍ណែនាំរួមមាន៖
.ផឹកទឹក ៦-៨ កែវ ឬភេសជ្ជៈគ្មានជាតិកាហ្វេអ៊ីនជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
.បរិភោគអាហារ ដែលមានជាតិសរសៃខ្ពស់ដូចជា នំប៉័ង គ្រាប់ធញ្ញជាតិ កន្ទក់ និងផ្លែឈើស្រស់។
.ជៀសវាងពីការបរិភោគអាហារច្រើនជ្រុល។
.ចៀសវាងអាហារដែលមានជាតិហ្គាស ដូចជា អាហារចៀន សណ្តែក ឬភេសជ្ជៈ ដែលមានជាតិកាបូន។
.ញ៉ាំអាហារតិចៗ ៤-៦ដង ក្នុងមួយថ្ងៃ។
COPD និងមហារីក
មនុស្សជាច្រើន ដែលមានជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ ក៏វិវត្តទៅជាជំងឺមហារីកសួតផងដែរ – ទំនងជាដោយសារតែប្រវត្តិនៃការជក់បារី។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវកំពុងសិក្សាថាតើហ្សែនជាក់លាក់ធ្វើឱ្យមនុស្សមួយចំនួនងាយរងគ្រោះដោយសារជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ ឬមហារីក ឬទាំងពីរ។ ការរលាករ៉ាំរ៉ៃដែលបណ្តាលមកពីការជក់បារី ឬការរលាកសួតអាចដើរតួក្នុងជំងឺស្ទះផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃនិងមហារីកផងដែរ៕