កត្តាធម្មតាមួយចំនួនអាចបង្កើ់នហានិភ័យនៃជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត (Depression) គួរឱ្យកត់សម្គាល់។ មានអ្វីខ្លះ? ខាងក្រោមវេបសាយសុខភាព Health.com.kh នឹងបង្ហាញឱ្យដឹងពីកត្តាដែលជាមូលហេតុចម្បងនៃជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត ៖
១. គ្រឿងស្រវឹង
ជាញឹកញយបុគ្គលដែលកំពុងមានបញ្ហាធ្លាក់ទឹកចិត្តតែងពឹងលើគ្រឿងស្រវឹងដើម្បីបន្ធូរអាការៈ ឬរោគសញ្ញានៃជំងឺនេះ ទោះត្រឹមមួយខណៈពេលខ្លីក៏ដោយ។ ទោះជាយ៉ាងណាវាក៏អាចទៅរួចផងដែរចំពោះអ្នកដែលទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងលើសកម្រិត ឬសឹងតែជាប្រចាំ ត្រូវធ្លាក់ខ្លួនមានជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត ខណៈដែលគ្រឿងស្រវឹងអាចបង្កផលវិបាកស្មុគស្មាញជាច្រើនដល់ជីវិត ហើយមួយភាគធំនៃបញ្ហា គឺងាយនឹងបង្កឱ្យធ្លាក់ទឹកចិត្តណាស់។
២. តំណពូជ ឬហ្សែន
អាជ្ញាធរសុខាភិបាលជាច្រើនជឿថា ជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តអាចកើតមានបន្តគ្នាក្នុងគ្រួសារ។ បន្ថែមពីនេះការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើគ្រួសារដែលមានសមាជិកច្រើនបានបង្ហាញថា ទំនាក់ទំនងរវាងជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តនិងកត្តាហ្សែន គឺផ្សារភ្ជាប់គ្នាខ្លាំងណាស់ដែរ។ ប្រសិនបើអ្នកមានឪពុកម្ដាយ, បងប្អូនបង្កើន ឬសាច់ញាតិណាដែលត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមានជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត, អ្នកក៏អាចប្រឈមនឹងហានិភ័យនៃការកើតមានជំងឺផ្លូវចិត្តនេះដែរ។
៣. សារធាតុគីមីនៃខួរក្បាល
ផ្នែកផ្សេងៗនៃខួរក្បាលទាក់ទងគ្នាទៅវិញទៅមកដោយមានជំនួយពីសារធាតុគីមីហៅថា សារធាតុបញ្ជូនសសៃប្រសាទ (neurotransmitters)។ សារធាតុគីមីទាំងអស់នៃខួរក្បាលត្រូវមានតុល្យភាពត្រឹមត្រូវគ្រប់ពេលដើម្បីគ្រប់គ្រងស្ថេរភាពនៃអារម្មណ៍។ ប្រសិនបើមួយចំនួននៃសារធាតុគីមីនៃខួរក្បាលទាបជាងខ្លះទៀត នោះវាអាចបង្កបញ្ហាផ្សេងៗឱ្យកើតឡើង ហើយមួយក្នុងចំណោមនោះ គឺជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត។
៤. អ័រម៉ូន
ក្រៅពីសារធាតុគីមីក្នុងខួរក្បាល, អ័រម៉ូនរាងកាយក៏ជះផលប៉ះពាល់ដល់ស្ថានភាពនៃអារម្មណ៍ផងដែរ។ អ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាពផ្លូវចិត្តបានឱ្យដឹងថា ស្ត្រីអាចប្រឈមមុខខ្ពស់ដល់ទៅ ២ដងនឹងជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តជាងបុរស ខណៈដែលពួកគេងាយជួបប្រទះបញ្ហាអតុល្យភាពអ័រម៉ូន។ វាពិតណាស់សម្រាប់មូលហេតុនេះ ខណៈដែលស្ត្រីភាគច្រើនកើតមានបញ្ហាធ្លាក់ទឹកចិត្តកំឡុងពេលមករដូវ, ក្រោយពេលសម្រាលកូន និងពេលអស់រដូវ។
៥. របបអាហារប្រចាំថ្ងៃ
យោងតាមអ្នកជំនាញជាច្រើនបានឱ្យដឹងថា ករណីខ្លះនៃជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តអាចកើតមានឡើងដោយសារតែទម្លាប់នៃការទទួលទានអាហារគ្មានសុខភាពល្អ។ ជាឧទាហរណ៍ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវខ្លះបានបង្ហាញថា អ្នកដែលទទួលទានអាស៊ីតខ្លាញ់អូមេហ្កា ៣ មិនបានគ្រប់គ្រាន់ពីរបបអាហារជួបប្រទះនូវអាការៈមួយចំនួននៃជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត។ វាក៏ពិតដូចគ្នាដែរសម្រាប់អ្នកដែលខ្វះជាតិរ៉ែម៉ាញ៉េស្យូម។
៦. ជំងឺ
បុគ្គលដែលត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមានបញ្ហាសុខភាពណាមួយ ជាពិសេសប្រភេទដែលគំរាមកំហែងដល់ជីវិតសម្រាប់រយៈពេលយូរមកហើយ ឬទើបនឹងរកឃើញអាចធ្លាក់ខ្លួនប្រឈមមុខជាមួយជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តគួរឱ្យបារម្ភ។ នេះក៏ព្រោះតែភាពស្ត្រេសនឹងជំងឺរ៉ាំរ៊ាំណាមួយនោះអាចបង្កជាបញ្ហានៃជំងឺផ្លូវចិត្ត។ ជំងឺទាក់ទងនឹងក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតក៏ជាប្រភេទនៃជំងឺមួយដែលអាចបង្កជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តឱ្យកើតមានផងដែរ។
៧. ឥទ្ធិពលនៃថ្នាំមួយចំនួន
ឥទ្ធិពលនៃថ្នាំមួយចំនួនរួមមានថ្នាំប្រភេទ beta blockers, corticosteroids, anticonvulsants និង statins អាចនាំឱ្យកើតមានជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តបាន។ ប្រសិនបើអ្នកមានអារម្មណ៍ថា ថ្នាំដែលត្រូវបានចេញវេជ្ជបញ្ជាត្រឹមត្រូវដោយវេជ្ជបណ្ឌិត គឺមូលហេតុដែលធ្វើឱ្យអ្នកមានអារម្មណ៍ធ្លាក់ចិត្តសឹងតែគ្រប់ពេលក្រោយបានប្រើប្រាស់ កុំទាន់បញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់វាភ្លាម! អ្វីដែលអ្នកត្រូវធ្វើនោះ គឺពិគ្រោះជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតពីផលប៉ះពាល់នេះសិន។
៨. ស្ត្រេសធ្ងន់ធ្ងរ
មានរឿងរ៉ាវច្រើនណាស់ក្នុងជីវិតដែលអាចបង្កភាពស្ត្រេស! រាប់ចាប់ពីការបាត់បង់ការងារដល់ការបាត់បង់មនុស្សជាទីស្រឡាញ់ណាម្នាក់។ អ្នកជំនាញច្រើនយល់ស្របលើកត្តាដែលអ័រម៉ូនស្ត្រេសអាចបង្កបញ្ហាអតុល្យភាពក្នុងសារធាតុគីមី neurotransmitter របស់ខួរក្បាល។ ផលវិបាកផ្សេងទៀតនៃភាពស្ត្រេសដូចជា គេងមិនគ្រប់ និងទម្លាប់នៃការទទួលទានអាហារគ្មានសុខភាពល្អ គឺសុទ្ធតែអាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត។
កំណត់សម្គាល់៖ នេះជាអត្ថបទស្រាវជ្រាវដែលមានបំណងផ្តល់ជូននូវព័ត៌មាន និងចែករំលែកចំណេះដឹង មិនមែនសម្រាប់ជំនួសឱ្យការព្យាបាលដោយគ្រូពេទ្យជំនាញតែម្ដងឡើយ។ វេបសាយសុខភាព Health.com.kh មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការព្យាបាលដោយខ្លួនឯងតាមអត្ថបទខាងលើនោះទេ។ ក្នុងករណីមានបញ្ហាសុខភាព ឬការសង្ស័យពាក់ព័ន្ធណាមួយ សូមធ្វើការណាត់ជួបពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញដើម្បីទទួលការពិនិត្យនិងព្យាបាលឱ្យបានត្រឹមត្រូវទើបប្រសើរ៕